<< vorige artikel • alle artikelen • volgende artikel >>
Week 10 – Groot hoefblad
Petasites hybridus
Je ziet ze nu overal langs de waterkanten opduiken: die rozekleurige bloem-aren. Veel mensen vragen zich af wat dat zijn. Een heel verrassende plant, kan ik je wel vertellen!
Groot hoefblad is een in Europa en Azië voorkomende plant met zeer grote bladeren die van een vochtige bodem houdt; je ziet hem dan ook vooral in moerassen en langs waterkanten.Ook in Nederland is het een inheemse plant en inmiddels is de plant ook goed ingeburgerd in Noord-Amerika.
Kenmerkend voor deze plant is dat – in tegenstelling tot de meeste planten – de bloemen eerst verschijnen (in maart) en de bladeren pas enige tijd daarna (eind april, begin mei). In de middeleeuwen werd Groot hoefblad dan ook Filiae ante Patrem genoemd, wat betekent dat de dochters (de bloemen) vóór de vader (de bladeren) tevoorschijn komen. We noemen dit ´naaktbloeiers´.
Groot hoefblad is tweehuizig d.w.z. dat de bloem van de plant eenslachtig is en dat er dus zowel mannelijke als vrouwelijke planten van deze soort bestaan. De rozeachtige bloemen groeien aan een lange steel (tot 1 m hoog) in een aar.
Langs het water is Groot hoefblad een mooie plant, maar de soort wordt beschouwd als een zeer lastig onkruid omdat de wortelstokken moeilijk te verwijderen zijn. Daarom wordt de plant ook wel Allemansverdriet genoemd. Andere Nederlandse volksnamen voor het Groot hoefblad zijn: Boterklis, Dokkebladeren, Pestwortel en Stinkblad.
In het Latijn heet deze plant Petasites Hybridus. Petasites is afgeleid van het Griekse woord Petasos wat de naam was voor een breedgerande vilten hoed die door schaapherders werd gedragen. De bladeren van groot hoefblad zijn ongeveer net zo breed als de hoed en bovendien zijn de bladeren een beetje zacht, vergelijkbaar met vilt. Hybridus betekent ´gemengd´. Hoefblad zou dus een verbastering kunnen zijn van ´hoedblad´. Ook wordt de naam verklaard door de vorm van het blad, dat enigszins gelijkenis toont met een paardenhoef. De plant heet Groot hoefblad omdat het blad groter is dan het blad van een familielid dat er op lijkt, het Klein hoefblad.
Medicinaal gebruik
Al bij de oude Grieken werd Groot hoefblad, dus al vanaf zo´n 100 jaar vóór Christus, als geneesplant gebruikt. Het blad werd gebruikt voor zalven tegen huidzweren. De plant is niet eetbaar. Echter, voor het verdrijven van wormen, werd in de Middeleeuwen geadviseerd extracten van de plant in te nemen. Ook werd Groot hoefblad gebruikt tegen koorts en de pest; daarom werd hij vanaf die tijd Pestwortel genoemd. De plant heeft namelijk een zweet- en vocht(urine)-afdrijvende werking, dat goed helpt tegen deze twee ziekten. De Duitse botanicus Tabernaemontanus beval Groot hoefblad aan bij buikkrampen, astma en als slijmoplossend middel.
In de volksgeneeskunde werd Groot hoefblad gebruikt om maagdarmkolieken te behandelen en verminderde galafscheiding te genezen. In meer recente perioden heeft de wetenschap aangetoond dat de geneeskrachtige eigenschappen uitstekend helpen bij hooikoorts en huisstofmijt allergie. Ook migraine kan met Groot hoefblad goed behandeld worden. De plant bevat namelijk stoffen die ontkrampend en bloedvat verwijdend werken. Zo ook op de haarvaten in de hersenen, waardoor migraine significant afneemt. Ook gaat het spanningshoofdpijn tegen. Daarnaast heeft het een ontstekingsremmend, pijnstillend, krampopheffend en kalmerend effect. Voor uitwendig gebruik heeft Groot hoefblad een verzachtende en wondhelende werking, dus te gebruiken bij wonden en brandwonden, maar ook bij kneuzingen en verzwikkingen.
Groot hoefblad werkt net zo goed als het synthetisch geneesmiddel Cetirizine, alleen dan zonder de bijwerkingen. Cetirizine is een middel tegen hooikoorts wat als bij-effecten droogheid van neus, keel en mond, duizeligheid, verward gezichtsvermogen nachtmerries en maagpijn heeft. Desondanks is cetirizine zonder recept verkrijgbaar. Groot hoefblad kent vrijwel geen bijwerkingen; het wordt alleen afgeraden bij zwangere vrouwen omdat het als emmenagoog werkt, d.w.z. dat het de menstruatie bevordert. Ook langdurig gebruik wordt afgeraden; in geval van chronisch gebruik wordt geadviseerd tussendoor perioden zonder middelen op basis van Groot hoefblad in te lassen.
Voor medicinale doeleinden wordt vooral de wortel gebruikt waarvan slechts 6 tot 7 gram per dag mag worden ingenomen. De wortel bevat een groot aantal werkzame stoffen die het meest effectief zijn als ze in de zomer of herfst wordt geoogst. Het blad en de bloemen worden zelden gebruikt. Meestal wordt er gewerkt met preparaten waarin de geneeskrachtige stoffen geconcentreerd zitten.
Deze plant is dus niet alleen verrassend en mooi, maar bevat ook een hele apotheek aan geneesmiddelen!
——
Deze tekst is geschreven door een vrijwilliger van Gezond Natuur Wandelen.
——
Tags bij dit artikel:
